دانه چیا

در حدود 3500 سال قبل از میلاد مسیح، مردم از دانه چیا به عنوان یک منبع غذایی استفاده می‌کردند و از آن به عنوان دارو نیز بهره می‌بردند. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که آزتک‌ها و مایاها، دو تمدن قدیمی در آمریکای مرکزی، علاوه بر ذرت، لوبیا و آمارنت، از چیا هم در تهیه غذا و داروهای سنتی استفاده می‌کردند. در جوامع پیشا-کُلمبی، چیا دومین محصول مهم (بعد از حبوبات) بود. این گیاه بومی مناطق جنوب مکزیک و شمال گواتمالا است و ابتدا، در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می‌شد.

امروزه، چیا به عنوان یک محصول کشاورزی با ارزش اقتصادی بالا شناخته می‌شود که عمدتاً به خاطر کاربرد دانه‌هایش، آن را کشت می‌کنند. در اروپا، چیا را در گلخانه‌ها پرورش می‌دهند و در حال حاضر، مکزیک بزرگترین تولیدکننده چیا در دنیاست.

دانه‌های چیا معمولاً بسیار ریز، بیضی شکل و به رنگ سیاه یا سفید تا خاکستری – قهوه‌ای با لکه‌های سیاه پراکنده هستند. این دانه‌ها با اندازه بسیار کوچک و سطح صاف و براق شناخته می‌شوند. تفاوت بین دانه‌های سیاه و سفید چیا انقدر جزئی است که اکثراً این دو را یکسان در نظر می‌گیرند، ولی براساس برخی مطالعات، ارزش غذایی آنها نیز یکسان است.

دانه چیا

خواص دانه چیا :

کاهش التهاب مفاصل:

دانه چیا به عنوان منبع طبیعی آنتی‌اکسیدان‌ها، به جلوگیری از بیماری‌های مختلف ناشی از استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. مطالعه‌ای در سال 2020، خاصیت ضدالتهابی روغن و موسیلاژ استخراج شده از دانه چیا را در رت‌های چاق و غیرچاق مبتلا به آرتریت بررسی کرد. نتایج نشان داد که روغن و موسیلاژ دانه چیا در برابر آرتریت، در هر دو گروه، خاصیت ضدالتهابی دارد.

بهبود عملکرد کبد:

اسیدهای چرب اُمگا-3 موجود در دانه چیا، روند بیماری کبد چرب غیرالکلی را معکوس می‌کنند. یک مطالعه در سال 2020، تأثیر مصرف روزانه 25 گرم دانه چیا آسیاب شده را بر 25 بیمار مبتلا به این بیماری بررسی کرد. مکمل غذایی چیا، غلظت آلفا لینولنیک اسید در پلاسمای خون و مصرف فیبر رژیمی را افزایش داد و علاوه بر کاهش چربی شکمی احشایی و وزن بدن، بهبود مشاهده شد. این مطالعه نشان داد که مصرف 25 گرم چیا آسیاب شده در روز، بیماری کبد چرب غیرالکلی را بهبود می‌دهد.

تسریع کاهش وزن:

دانه چیا، به عنوان منبع پروتئین و فیبر، به کاهش وزن کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف دانه چیا با نام علمیSalvia hispanica L.، باعث افزایش احساس سیری و کمک به کاهش وزن در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می‌شود. در یک مطالعه در سال 2013، اثر مصرف دانه چیا بر وزن بدن، اندازه دور کمر، درصد چربی و لیپیدهای پلاسما مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که مصرف چیا باعث کاهش وزن و اندازه دور کمر شد.

خرید دانه چیا

تنظیم چربی خون با دانه چیا:

شواهد زیادی نشان می‌دهد که مصرف منظم اسیدهای چرب چند غیراشباع اُمگا-3 از بیماری‌های قلبی-عروقی مانند آترواسکلروزیس و ترومبوز جلوگیری می‌کند. در بیشتر مطالعات، از روغن‌های ماهی غنی از EPA و DHA استفاده شده و اسید چرب ALA کمتر مورد توجه قرار گرفته است. یک مطالعه در سال 2005 نشان داد که مصرف خوراکی دانه چیا، یکی از شناخته‌ترین منابع گیاهی ALA، بر میزان کلسترول کل، کلسترول HDL، کلسترول LDL، تری‌گلیسرید و پروفایل اسید چرب پلاسما تأثیر دارد. نتایج نشان دادند که مصرف دانه چیا به طور قابل توجهی سطح تری‌گلیسرید را کاهش می‌دهد و سطح کلسترول HDL را افزایش می‌دهد. همچنین، محتوای اسید چرب اُمگا-3 آلفا لینولنیک در گروه‌های مصرف‌کننده دانه چیا بسیار بالاتر بود و نسبت اُمگا-6 به اُمگا-3 به طور قابل توجهی بهبود یافته بود.

کاهش اشتها:

یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که مصرف دانه چیا به عنوان یک میان‌وعده صبحگاهی می‌تواند سیری کوتاه‌مدت در افراد را القا کند. شرکت‌کنندگانی که مصرف دانه چیا داشتند، امتیاز کمتری برای گرسنگی، تصور از غذا خوردن، مقدار غذایی که می‌توانستند بخورند و تمایل به غذاهای شیرین داشتند و امتیاز بیشتری برای سیری گزارش کردند. همچنین، انرژی دریافتی آن‌ها حین صرف ناهار به میزان قابل توجهی کاهش یافت.

تنظیم قند خون:

دانه چیا، به هر دو شکل کامل و آسیاب شده، می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کند. یک مطالعه در سال 2013 نشان داد که هر دو شکل دانه چیا به میزان مشابهی در کاهش سطح قند خون مؤثر بودند. این اثر به دوز مصرفی بستگی داشت، به این معنا که هرچه میزان دانه چیا بیشتر بود، اثر آن بر کاهش سطح قند خون بیشتر بود. دانه چیا به دلیل محتوای زیاد فیبر رژیمی و ویسکوزیته بالایش می‌تواند قند خون را کاهش دهد.