روغن خارمریم :

(روغن خارمریم) خارمریم گیاهی یک‌ساله یا دوساله است که تا ارتفاع 1.5 متر رشد می‌کند. قبلاً، خار مریم در خانواده Dipsacacaea، جنس Carduus طبقه‌بندی شده بود، اما سیستم گیاه‌شناسی جدید آن را در خانواده Compositae قرار داده است.

برگ‌های خار مریم دارای لبه‌های مواج و خاردار است و رگه‌های سفید و براق دارند. گل‌های آن لوله‌ای و به رنگ قرمز- بنفش هستند. میوه‌ی خار مریم، به شکل تخم مرغی با پوسته‌ی قهوه‌ای روشن- تیره است که توسط اجسام مویی شکل، سفید و ابریشمی محافظت می‌شوند. هر گل حدوداً 190 بذر دارد که بیشترین خواص دارویی را دارد، زیرا حاوی سیلی‌مارین، ترکیبی مؤثر در عصاره خار مریم، هستند. ساقه‌ی آن دارای برآمدگی و خار است.

خاستگاه اصلی خار مریم در منطقه مدیترانه است، اما بومی اروپا، خاورمیانه، آفریقای شمالی و بخش‌هایی از مدیترانه است. این گیاه در سراسر دنیا یافت می‌شود و بسیاری از باغبانان آن را به دلیل سرعت رشد بالایش، یک علف هرز می‌دانند. اغلب در خاک‌های صخره‌ای خشک کشورهای اروپایی، استرالیا، کانادا، چین، آمریکای شمالی و جنوبی به عنوان گیاه دارویی کشت می‌شود. میوه‌ی (بذر) خار مریم کمی پیش از رسیدن برداشت می‌شود؛ اما اگر به رسیدگی رسید، دانه‌ها از پوسته خارج می‌شوند. در فرانسه، برگ‌های جوان، قسمت بالایی گل‌های باز نشده و ریشه آن به عنوان یک خوراک لذیذ بسیار محبوبیت دارند.

خواص روغن خارمریم :

تنظیم چربی خون :

مصرف سیلی‌مارین توسط بیماران مبتلا به چربی خون بالا (نوع 2) باعث کاهش ملایم سطوح کلسترول کل و کلسترول HDL در پلاسمای خون می‌شود. در یک مطالعه، سیلی‌مارین سطوح پلاسمایی کلسترول و لیپوپروتئین LD را در رت‌های مبتلا به چربی خون بالا کاهش داد، در حالی‌که سیلی‌بینین سطوح پلاسمایی کلسترول را در رت‌های نرمال کاهش نداد؛ با این حال، سطوح فسفولیپید کل کاهش یافت. همچنین، غلظت کلسترول و فسفولیپیدهای صفراوی در رت‌ها به آرامی کاهش یافت. این کاهش در سطوح کلسترول و فسفولیپیدهای صفراوی، ممکن است ناشی از کاهش سنتز کلسترول کبدی باشد. به عبارت دیگر، سیلی‌مارین ممکن است عاملی جدید در جلوگیری و درمان چربی خون بالا و آترواسکلروز (تصلب شراین) باشد.

ضد سرطان :

در سال 2014، مطالعه‌ای با هدف بررسی اثرات ضدسرطانی سیلی‌مارین بر دو رده سلول سرطان سینه (BT-474 و SK-BR-3) انجام شد و نتایج آن در مجله Advances in Breast Cancer Research منتشر شد.

رده‌های سلولی SK-BR-3 و BT-474 از بانک سلولی مرکز پاستور تهیه شدند و در شرایط استاندارد (دمای 37 درجه سلسیوس، رطوبت 95 درصد و فشار کربن دی اکسید 5 درصد) کشت داده شدند. سپس، این رده‌های سلولی به مدت 24 ساعت گرمخانه‌گذاری شدند و سطوح مختلف (100، 200، 400، 800 و 1600 میکرو‌مول) سیلی‌مارین به محیط کشت هر یک از رده‌های سلولی افزوده شد.

خار مریم توانست رشد دو رده سلول سرطان سینه SK-BR-3 و BT-474 را در غلظت‌های مختلف، بعد از 24، 48 و 72 ساعت، مهار کند و سیلی‌مارین باعث افزایش مرگ سلول در هر دو رده سلولی شد. این نتایج نشان می‌دهند که سیلی‌مارین ممکن است با داروهای شیمی درمانی ترکیب شود تا نتایج بهتری در درمان سرطان سینه حاصل شود.

بهبود عملکرد قلب و عروق :

در طول درمان سرطان، مصرف برخی داروهای شیمی‌درمانی به دلیل اثر سمی بر قلب محدود شده است؛ این اثر از طریق استرس اکسیداتیو و القاء آپوپتوزی (مرگ سلولی) ایجاد می شود. سیلی‌بینین، به دلیل عملکردهای آنتی‌اکسیدانی و محافظت غشایی، ویژگی‌های محافظت از سیستم قلبی- عروقی را دارد.

در سال 2017، مطالعه‌ای با هدف تشخیص اثر محافظتی فراکشن روغنی عصاره دانه خار مریم بر علیه اثر مخرب پرتو گاما در جنس ماده رت‌های آلبینو انجام شد و نتایج آن در مجله Int J Pharm Pharm Sci  منتشر شد.

مالون آلدهید (MDA)، گلوتاتیون کاهش یافته (GSH) و متالوتیونین (MT) در بافت‌های قلب و مغز رت‌های مورد آزمایش تخمین زده شدند. همچنین، لاکتات دهیدروژناز (LDH) و کراتین کیناز- MB در سرم رت‌ها و بیومارکرهای (نشانگرهای زیستی) مغز شامل دوپامین و سروتونین نیز اندازه‌گیری شدند.

 

درمان اثر مخرب اشعه گاما با استفاده از عصاره دانه خار مریم یا روغن خارمریم و فراکشن روغنی آن منجر به کاهش قابل توجه سطوح مالون آلدهید در بافت‌های قلب و مغز شد. همچنین، افزایش قابل توجه سطوح گلوتاتیون کاهش یافته در بافت‌های قلب و مغز مشاهده شد. افزایش قابل توجه سطوح دوپامین و متالوتیونینِ بافت قلب نیز مشاهده شد. براساس نتایج، می‌توان نتیجه گرفت که عصاره دانه خار مریم و فراکشن روغنی آن یک اثر محافظتی در برابر آسیب قلبی و مغزی ناشی از امواج گاما دارد.

تنظیم قند خون :

استرس اکسیداتیو به طور فزاینده‌ای در عوامل بیماری‌زای ناشی از عوارض دیابت دخیل است؛ این عوامل ممکن است مستقیماً باعث آسیب سلول‌های بتای پانکراس شوند یا منجر به اختلالات متابولیک شوند که می‌تواند باعث القاء یا تشدید دیابت گردد. ارزشمندی تأثیرات مواد مغذی آنتی‌اکسیدانی بر کنترل گلایسمیک (شاخصی برای سنجش میزان تأثیر غذا بر قند خون) در بیماران دیابتی در مطالعات تجربی و بالینی گزارش شده است.

در سال 2006، مطالعه‌ای برای بررسی اثرات عصاره بذر خار مریم (سیلی‌مارین) با ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی بر پروفایل گلایسمیک در بیماران دیابتی انجام شد که نتایج آن در مجله Phytotherapy Research منتشر شد. یک آزمایش بالینی تصادفی 4 ماهه بین 51 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 در دو گروه انجام شد. گروه اول (25 نفر) روزانه 3 مرتبه یک عدد قرص 200 میلی‌گرمی حاوی سیلی‌مارین به همراه درمان متداول دریافت کردند. گروه دوم (26 نفر) درمان مشابه داشتند اما قرص دارونما به جای سیلی‌مارین دریافت کردند. بیماران هر ماه ویزیت می‌شدند و میزان هموگلوبین گلیکوزیله (HbA(1)c)، گلوکز خون ناشتا (FBS)، انسولین، کلسترول کل، LDL و HDL، تری‌گلیسرید، SGOT و SGPT در شروع و انتهای مطالعه اندازه‌گیری شدند.

SGOT و SGPT، آنزیم‌هایی هستند که به طور طبیعی در سلول‌های کبد و قلب وجود دارند و در صورت آسیب به کبد یا قلب در خون آزاد می‌شوند.

براساس نتایج، درمان با سیلی‌مارین در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 به مدت 4 ماه تأثیر قابل توجهی بر بهبود پروفایل گلایسمیک داشته است. کاهش قابل توجهی در سطوح هموگلوبین گلیکوزیله، گلوکز خون ناشتا (FBS)، کلسترول کل، LDL، تری‌گلیسرید، SGOT و SGPT در بیماران درمان شده با سیلی‌مارین، مقایسه با دارونما و مقادیر ابتدایی در هر گروه را نشان می‌دهد.

افزایش شیر مادر :

تغذیه با شیر مادر دارای مزایای سلامتی مهم برای نوزادان و مادران است و اخیراً پیشنهاد شده است که خار مریم (بذر خار مریم) توسط مادران شیرده برای تحریک تولید شیر استفاده شود، با این حال، مکانیسم عملکرد این گیاه دارویی هنوز ناشناخته است.

در این مطالعه، اثر عصاره استاندارد میکرونیزه‌ی خار مریم بر روی سطوح سرمی پرولاکتین در رت‌های ماده ارزیابی شد. در یک تیمار 14 روزه با این عصاره (200-25 میلی‌گرم بر کیلوگرم، خوراکی)، سطوح پرولاکتین سرم در روشی وابسته به دوز، افزایش یافت. همچنین، پس از 66 روز وقفه در درمان با این عصاره، سطوح پرولاکتین همچنان به طور قابل توجهی بالا بود؛ اما یک روند رو به کاهش در میزان پرولاکتین مشاهده شد که از طریق یک دوره‌ی درمان 7 روزه اضافی با عصاره سیلی‌مارین با این روند مقابله شد. بروموکریپتین (آگونیست (فعال‌کننده) گیرنده‌‌ی D2 دوپامین)، در دوز (10-1 میلی گرم بر کیلوگرم، به صورت خوراکی) سطوح پرولاکتین سرمی را کاهش می‌دهد. بروموکریپتین، در دوز 1 میلی گرم بر کیلوگرم، به طور قابل توجهی سطوح بالای پرولاکتین سرمی ناشی از سیلی‌مارین را کاهش می‌دهد.

به طور خلاصه، این مطالعه نشان داد که عصاره‌ی بذر خار مریم به طور قابل توجهی سطح پرولاکتین در گردش خون را در رت‌های ماده افزایش می‌دهد و به نظر می‌رسد این اثر در برخی موارد مربوط به گیرنده‌های D2 دوپامین باشد. نتایج این مطالعه در سال 2009 در مجله Phytomedicine منتشر شد.

ضد آلرژی  :

سیلی‌مارین و سیلی‌بینین خار مریم، واسطه‌های التهابی مانند پروستاگلاندین‌ها و لکوترین‌ها را تشکیل می‌دهند و انتشار هیستامین از بافت‌های بازوفیل‌ها را مهار می‌کنند. بنابراین، بذر خار مریم ممکن است فعالیت‌های ضد آلرژی و ضد آسم داشته باشد.

کاهش اضطراب و استرس :

اختلال وسواس جبری (OCD)، یک بیماری رایج عصبی-روانپزشکی است. عوامل دارویی متعددی برای درمان OCD وجود دارد، اما روانپزشکان متوجه شده‌اند که بسیاری از بیماران قادر به تحمل عوارض جانبی این نوع داروها نیستند، پاسخ مناسبی به درمان نمی‌دهند یا اثربخشیشان را پس از یک دوره درمان از دست می‌دهند.

در این زمینه، طب گیاهی می‌تواند راه حلی برای برخی از مشکلات باشد. گیاهان بسیاری با اثرات روانگردان وجود دارند که عوارض جانبی کمتری دارند و می‌توانند به عنوان درمانی جایگزین یا به منظور افزایش اثربخشی در برابر نشانه‌های متداول OCD مورد استفاده قرار گیرند.

هدف از این مطالعه، مقایسه اثرات عصاره خار مریم با فلوکستین (یک داروی ضد‌افسردگی) در درمان OCD بود. این مطالعه یک آزمایش تصادفی، دوسوکور، مقدماتی و 8 هفته‌ای بود. بر اساس یک مصاحبه بالینی سازمان‌یافته، 35 نفر بزرگسال که شاخص‌های ابتلا به OCD را داشتند، در این آزمایش شرکت کردند. در این مطالعه تصادفی، بیماران به طور تصادفی روزانه یک کپسول 600 میلی‌گرمی عصاره خار مریم یا یک کپسول 30 میلی‌گرمی فلوکستین به مدت 8 هفته مصرف کردند. نتایج نشان داد که تفاوت قابل توجهی بین عصاره و فلوکستین در درمان OCD وجود ندارد و همچنین تفاوت قابل توجهی بین دو گروه در موارد عوارض جانبی مشاهده شده، وجود نداشت. این نتایج در سال 2010 در مجله Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry منتشر شد.

 

بهبود عملکرد کبد :

سابقه استفاده از بذرهای خار مریم به منظور مراقبت از کبد به قرن اول برمی‌گردد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی یکی از مهم‌ترین فاکتورها در حفاظت از سلول‌های کبدی است. بر اساس شواهد موجود، خار مریم احتمالاً از طریق مکانیسم‌هایی نظیر فعالیت آنتی‌اکسیدانی، بلوکه کردن ترکیبات سمی در غشای سلول، افزایش سنتز پروتئین، فعالیت ضد فیبروزی و اثرات ضدالتهابی یا متعادل‌کننده بر سیستم ایمنی، از کبد محافظت می‌کند.

– پتانسیل ضد سمیت کبدی:

سیلی‌مارین سلول‌های کبد را در برابر بسیاری از عوامل سمی کبدی در انسان‌ها و حیوانات محافظت می‌کند. برخی از قارچ‌ها مانند Amanita phalloides و A. virosa دارای دو توکسین مهلک هستند که باعث تخریب غشای سلولی هپاتوسیت و بلوکه شدن سنتز پروتئین کبدی می‌شوند. سیلی‌مارین با بلوکه کردن محل‌های اتصال توکسین و افزایش ظرفیت احیاء سلول‌های کبد، به طور مؤثری از این اثرات جلوگیری می‌کند. تزریق داخل وریدی سیلی‌بینین در عرض 24 ساعت پس از مصرف قارچ، اقدامی مؤثر در برابر آسیب کبدی است.

– مسمومیت شدید قارچ آمانیتا:

در یک مطالعه، 60 بیمار با مسمومیت شدید قارچ آمانیتا با دمکرده‌ حاوی سیلی‌بینین تحت درمان قرار گرفتند و بهترین نتایج حاصل شد. همچنین، عمدتاً سیلی‌مارین به عنوان درمان حمایتی در مسمویت غذایی ناشی از مصرف قارچ مورد استفاده قرار می‌گیرد. خار مریم از کبد در برابر آسیب ایسکمیک، مقادیر اضافی آهن و تابش اشعه محافظت می‌کند.

– سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل:

سیلی‌مارین به موفقیت بر علیه سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل، به‌واسطه مکانیسم‌های آنتی‌اکسیدانی و حفظ پارامترهای بیوشیمیایی کبد در حد طبیعی، مقابله می کند

در بیماران مبتلا به هپاتیت حاد ویروسی، سیلی‌مارین مدت زمان درمان را کوتاه کرد و سطوح سرمی بیلی‌روبین و آنزیم کبدی را بهبود داد. همچنین، میزان پارامترهای بیوشیمیایی در بیماران تحت درمان با سیلی‌مارین زودتر به سطح طبیعی رسیدند.

– فیبروز کبدی:

می‌تواند منجر به تغییر شکل ساختمان کبد شود که نارسایی‌های کبدی را ایجاد می‌کند. سیلی‌مارین به طور شاخصی این فرآیند را در بیماران مبتلا به فیبروز کبدی مهار می‌کند که نشان دهنده پتانسیل ضد فیبروزی آن است.

– بازسازی بافت کبدی:

بازسازی بافت کبدی را با افزایش سنتز پروتئین در کبد آسیب دیده  تحریک می‌کند. در آزمایشات انجام شده بر روی کبد رت‌ها، سیلی‌بینین به طور قابل توجهی (به میزان زیادی) تشکیل ریبوزوم‌ها، سنتز DNA و سنتز پروتئین را افزایش داد. افزایش سنتز پروتئین، ناشی از سیلی‌بینین، تنها در کبدهای آسیب دیده مشاهده شد و در نمونه‌های کبد سالم این اثر مشاهده نشد.‌

ضد میکروب :

اگرچه سیلی‌مارین بر تکثیر ویروس اثری ندارد، اما نقش مفیدی در مقابله با ویروس‌های هپاتیت دارد؛ زیرا از طریق مهار فرآیندهای التهابی و سیتوتوکسیک (سمیت سلولی) ناشی از عفونت‌های ویروسی، به مبارزه با این عوارض کمک می‌کند. علاوه بر این، سیلی‌بینین توانایی مهار رشد سلول‌های آلوده به ویروس‌های هپاتیت B را دارد و از طریق القاء مرگ سلولی، این رشد را مهار می‌کند. همچنین، سیلی‌مارین نیز فعالیت مهاری در برابر سایر ویروس‌ها در رده‌های سلولی مختلف دارد.

بهبود عملکرد سیستم عصبی :

سیلی‌مارین به دلیل اثرات آنتی‌اکسیدانی خود، در جلوگیری و درمان فرآیندهای نورودژنراتیو و نوروتوکسیک بسیار موثر است. این ترکیب می‌تواند به طور مؤثری نورون‌های دوپامینرژیک را در برابر سمیت اعصاب ناشی از لیپوپلی‌ساکارید در مغز حفاظت کند. در مطالعات انجام شده، مشاهده شد که سیلی‌مارین در دوز 200 (میلی گرم/ کیلوگرم/ روزانه)، اکسیداسیون پروتئین‌ها را در هیپوکامپوس و کورتکس رت‌های سالمند به شدت کاهش داده است. بنابراین، این ترکیب می‌تواند به عنوان یک ترکیب انتخابی برای مقابله با بیماری آلزایمر، که در آن اکسیداسیون پروتئین یکی از رویدادهای اولیه مهم است، مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی، بر اساس مطالعات پیشین، آنتی‌اکسیدانی بودن سیلی‌مارین در سیستم عصبی مرکزی از طریق سد خونی – مغزی به سیستم عصبی مرکزی وارد می‌شود

 

ضد سرطان :

در سال 2014، یک مطالعه با هدف بررسی اثرات ضدسرطانی سیلی‌مارین بر دو رده سلول سرطان سینه (BT-474 و SK-BR-3) انجام شد و نتایج آن در مجله پژوهش‌های پیشرفته در سرطان سینه منتشر شد.

رده‌های سلولی SK-BR-3 و BT-474 از بانک سلولی مرکز پاستور تهیه شدند و در شرایط استاندارد (دمای 37 درجه، رطوبت 95 درصد و فشار کربن دی‌اکسید 5 درصد) کشت داده شدند. سپس، سلول‌ها به مدت 24 ساعت گرمخانه‌گذاری شدند و مقادیر مختلفی از سیلی‌مارین (100، 200، 400، 800 و 1600 میکرومول) به محیط کشت هر یک از رده‌های سلولی افزوده شد.

نتایج نشان داد که خار مریم رشد دو رده سلول سرطان سینه SK-BR-3 و BT-474 را در غلظت‌های مختلف، پس از 24، 48 و 72 ساعت، مهار کرد. همچنین، سیلی‌مارین موجب افزایش مرگ سلول در هر دو رده سلولی شد. این نتایج نشان می‌دهند که سیلی‌مارین می‌تواند به‌عنوان یک ترکیب همراه با داروهای شیمی درمانی استفاده شود تا نتایج بهتری در درمان حاصل شود.

تقویت سیستم ایمنی بدن :

سیلی‌مارین ممکن است در بیماران مبتلا به بیماری کبدی عملکرد محافظتی از کبد را بهبود بخشد، زیرا در شرایط آزمایشگاهی توانست از جوندگان در برابر سیستم ایمنی سرکوب‌شده ناشی از امواج فرابنفش محافظت کند. علاوه بر این، سیلی‌بینین توانایی مهار فعالیت لنفوسیت T و لکوسیت چند هسته‌ای انسان را داشت. مصرف طولانی‌مدت سیلی‌مارین باعث افزایش لنفوسیت‌های T، اینترلوکین‌ها و کاهش تمام انواع ایمونوگلوبولین‌ها می‌شود که این موارد منجر به بهبود سیستم ایمنی می‌شود.

بنابراین، سیلی‌مارین می‌تواند به عنوان یک داروی کمک درمانی در مواردی مانند بیماری‌های خود ایمنی و انواع عفونت که نیاز به سرکوب سیستم ایمنی دارند، مفید باشد.

افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی :

براساس گزارشات، سیلی‌مارین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان بسیار مؤثر شناخته شده است که باعث حبس رادیکال‌های آزاد (گونه‌های اکسیژن فعال) و مهار پراکسیداسیون لیپید می‌شود؛ این اقدام باعث محافظت از سلول‌ها در برابر استرس اکسیداتیو می‌شود که موجب افزایش سیستم تدافعی آنتی‌اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی سلول‌ها، از جمله گلوتاتیون کاهش یافته، سوپراکسیداز دیسموتاز و کاتالاز می‌شود. این سیستم به دلیل توانایی در جلوگیری از پراکسیداسیون لیپید و جایگزینی سطوح گلوتاتیون کاهش یافته، می‌تواند از کبد، مغز، قلب و سایر اندام‌های حیاتی در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت کند. سیلی‌بینین دارای ویژگی‌های غشای محافظتی است که می‌تواند اجزاء خون را از آسیب اکسیداتیو حفظ کند.

اثر آنتی‌اکسیدان سیلی‌مارین در جلوگیری از آسیب کبدی ناشی از داروی سايكوتروپيک (درمان اختلالات روانی) مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایش بر روی 60 بیمار تحت درمان مزمن با داروی سايكوتروپيک انجام شد که به مدت 90 روز سیلی‌مارین یا دارونما دریافت کردند. نتایج نشان داد که مصرف سیلی‌مارین باعث کاهش آسیب کبدی لیپوپراکسیداتیو می‌شود. براساس نتایج، افزایش لیپوپراکسیداتیو ممکن است با آسیب کبدی ناشی از داروی سايكوتروپيک مشارکت داشته باشد. نتایج این مطالعه در مجله Current Therapeutic Research منتشر شده است.

افزایش قدرت باروری :

در سال 2015، یک مطالعه با هدف بررسی تأثیر سیلی‌مارین بر متغیرهای تولید. مثلی در رت‌های نر نژاد ویستار، که به فیبروز کبدی ناشی از کربن تتراکلراید مبتلا بودند. انجام شد و نتایج آن در مجله The American Journal of Innovative Research and Applied Sciences منتشر شد. این مطالعه نشان داد که فیبروز کبدی ناشی از کربن تتراکلراید، برخی از متغیرهای تولید مثلی را در رت‌های نر کاهش می‌دهد؛ این کاهش ناشی از هیپوگنادیسم، کاهش در عملکرد اسپرماتوژنیک بیضه، عملکردهای استروئیدوژنیک و کاهش در سطح پلاسمایی گونادوتروپین (FSH و LH) غده هیپوفیز است. همچنین، در گروهی که با سیلی‌مارین درمان شده بودند، کاهش قابل توجهی در تغییرات آرایش سلولی ناحیه بیضه مشاهده شد.

ضد التهاب :

عصاره حاوی ترکیب فعال سیلی‌مارین و بذر خار مریم، به دلیل ویژگی آنتی‌اکسیدانی قوی و توانایی در به دام‌اندازی رادیکال‌های آزاد که به عنوان عامل‌های پیش التهابی شناخته می‌شوند، اثرات ضد التهاب و ضد آرتریت را دارا می‌باشد. در مواردی که آرتریت در حال عود کردن است، سیلی‌مارین نسبت به مواردی که آرتریت پیشرفت کرده، اثربخش‌تر است. علاوه بر این، سیلی‌مارین و سیلی‌بینین از فرآیند التهابی جلوگیری می‌کنند، از طریق مهار کردن مهاجرت نوتروفیل و سلول‌های کوپفر

بهبود عملکرد دستگاه گوارش :

اثر محافظت کبدی سیلی‌مارین بر ترشح صفرا در رت‌های ویستار مورد بررسی قرار گرفت، با تمرکز خاص بر ترشح نمک صفراوی. در این مطالعه، سیلی‌مارین به مدت پنج روز در دوزهای 25، 50، 100 و 150 میلی‌گرم بر کیلوگرم و روز به دلیل وابستگی به دوز، افزایش قابل توجهی در ترشح صفرا و نمک صفراوی ایجاد کرد، که بیشترین تأثیر مربوط به دوز 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. از این نتایج می‌توان استنباط کرد که سیلی‌مارین ترشح صفرا را افزایش می‌دهد.

بهبود عملکرد دستگاه ادراری :

سیلی‌مارین به حفظ عملکرد کلیوی نرمال کمک می‌کند. برای بررسی اثر سیلی‌مارین در رت‌های مبتلا به دیابت ملیتوس القاء شده با آلوکسان، آزمایشی انجام شد. آلوکسان، گونه‌های اکسیژن فعالی را که بافت کلیوی را آسیب می‌زنند، تولید می‌کند. مصرف سیلی‌مارین 20 روز پس از 9 هفته درمان با آلوکسان، به طور مؤثری بر آسیب‌های بافت کلیوی تأثیر گذاشت. این ترکیب اثر آنتی‌اکسیدانی از طریق افزایش بیان ژن آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و افزایش تعدادی از مهمترین مکانیسم‌های حافظتی در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد حاوی سوپر اکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و کاتالاز دارد. بنابراین، سیلی‌مارین می‌تواند به عنوان یک دارو برای درمان نفروپاتی دیابتی مصرف شود.

مواد موثره و ارزش تغذیه ای خارمریم

بذر خار مریم حاوی ترکیبات فعالی است. که شامل سه فلاونولیگنان به نام‌های سیلی‌بینین، سیلی‌کریستین و سیلی‌دیانین است که جمعاً به آن‌ها «سیلی‌مارین» می‌گویند. که سیلی‌بینین به عنوان فعال‌ترین ترکیب بیولوژیکی شناخته شده است. علاوه بر این، بذر خار مریم دارای سایر ترکیبات فلاونولیگنانی از قبیل بتائین، آپی ژنین و سیلی‌بونول، روغن‌های ثابت نظیر لینولئیک اسید، اولئیک اسید و پالمیتیک اسید، پروتئین، توکوفرول، استرول‌ها اعم از کلسترول، کامپسترول، استیگما استرول و سیتوسترول، همچنین اسیدهای چرب آزاد و موسیلاژ می‌باشد

بیشتر بدانید :

میوه، ساقه و دانه‌های خار مریم ارزش دارویی دارند. بخش گل‌دار آن مانند کنگرفرنگی (آرتیشو) خورده می‌شود. دانه‌های بو داده شده آن به عنوان جایگزین قهوه استفاده می‌شوند. کمیته E آلمان مصرف داخلی فرآورده‌های خام حاصل از میوه خار مریم را برای ناراحتی‌های سوء هاضمه تصویب کرده است. فرمولاسیون‌های خار مریم برای آسیب ناشی از سمیت کبدی و درمان حمایتی بیماری التهاب مزمن کبدی و سیروز کبدی تایید شده‌اند، و این فرمولاسیون‌ها براساس حداقل 70 -80 درصد سیلی‌مارین (ترکیب سه ماده سیلی‌بینین، سیلی‌دیانین و سیلی‌کریستین) استاندارد شده‌اند. گواهی استاندارد آلمان در مورد دمنوش بذر خار مریم، بر مصرف آن برای اختلالات گوارشی، به‌ویژه برای اختلالات عملکردی سیستم‌های صفراوی تأکید دارد.

حد مجاز مصرف :

دمنوش خار مریم:

برای تهیه دمنوش‌ها و سایر فرمولاسیون‌های گیاهی، توصیه می‌شود روزانه مصرف خوراکی 15-12 گرم دانه‌ی پودر شده که معادل با دوز روزانه 400-200 میلی‌گرم سیلی‌مارین (با محاسبه به صورت سیلی‌بینین) است.

روغن خار مریم:

روزانه یک تا دو قاشق چایخوری (5 تا 10 میلی‌لیتر) روغن را مستقیماً مصرف کنید یا آن را همراه با غذا، سالاد و نوشیدنی‌های خود بریزید.

جوشانده:

حدود 3 گرم بذر خار مریم را در 150 میلی‌لیتر آب سرد بریزید و پس از به جوش آمدن، محلول را به مدت 20-30 دقیقه جوش بزنید. این جوشانده را روزانه 3-4 بار مصرف کنید.

دمنوش:

3.5 گرم بذر خار مریم را در 150 میلی‌لیتر آب جوش به مدت 10-15 دقیقه خیسانید و سپس روزانه 4-3 بار و نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی بنوشید.

 

 

توجه: حلالیت سیلی‌مارین در آب کم است. بر اساس آنالیزها، دمنوش دانه‌ی خار مریم حاوی حدود 10 درصد این ترکیب است، بنابراین، به منظور برخورداری از فواید آن برای کبد، عصاره تغلیظ شده خار مریم مانند روغن خار مریم توصیه می‌شود

بهترین زمان مصرف :

1 تا 2 ساعت قبل یا بعد از غذا.

عوارض جانبی و واکنش های حساسیت زا :

مصرف خوراکی

عصاره خار مریم در بیشتر بزرگسالان احتمالا ایمن است، اما در برخی افراد ممکن است باعث اسهال، تهوع، گاز روده، حالت پری یا درد روده‌ای، کاهش اشتها و حتی سردرد شود.

* استفاده مستقیم از عصاره خار مریم بر روی پوست برای مدت کوتاه احتمالا ایمن است.

بارداری و شیردهی

اطلاعات کافی درباره ایمنی مصرف خار مریم در دوران بارداری یا شیردهی موجود نیست. بنابراین، از مصرف آن در این دوران پرهیز شود.

دیابت

ترکیبات خار مریم ممکن است قند خون را در افراد دیابتی کاهش دهد، لذا لازم است تا دوز مصرف آن مطابق با داروهای دیابتی تنظیم شود.

شرایط حساس به هورمون مانند سرطان‌های سینه، رحم، تخمدان، اندومتریوز یا فیبروئیدهای رحم

واکنش‌های حساسیت زا

هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه‌های خاصی حساسیت داشته باشد. که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.

تداخل دارویی :

داروهای تجزیه شونده با آنزیم کبدی

استروژن ها

داروهای کاهنده کلسترول خون

داروهای گلوکورونیده شونده توسط کبد

کاربرد در طب قدیم :

1. از قرن 4 پیش از میلاد، خار مریم به عنوان دارویی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. مصرف آن در درمان بیماری‌های کبد به دهه 1700 میلادی برمی‌گردد و منابع یونانی می‌توانند این مصرف را تایید کنند.
2. در قرن 17، نیکولاس کالپپر – گیاه‌شناس انگلیسی – خار مریم را برای درمان زردی (یرقان) و انسداد کبد و طحال مفید می‌دانست.
3. سیستم درمانی Eclectic در قرن‌های 19 و 20، خار مریم را در درمان رگ‌های واریسی، سختی‌های قاعدگی و احتقان کبد، طحال و کلیه مورد استفاده قرار داد.
4. در طب هموپاتی، تنتوری از دانه‌های خار مریم برای درمان اختلالات کبد، یرقان، سنگ کیسه صفرا، التهاب صفاق، خون‌ریزی، انواع برونشیت و رگ‌های واریسی استفاده می‌شده است.
5. در قرن 16 میلادی، خار مریم برای کمک به درمان افسردگی و سختی عاطفی مورد استفاده قرار می‌گرفت و اروپاییان همین کار را ادامه دادند.
6. در دهه 1800 میلادی، مصرف خار مریم برای بیماری‌هایی مانند قاعدگی نامنظم، رگ‌های واریسی، مشکلات کلیه، کبد و طحال رایج بود و امروزه هم به عنوان درمان مؤثر برای این بیماری‌ها شناخته می‌شود.
7. خار مریم حاوی ترکیبات فعالی است که اثر ویژه‌ای بر کبد دارد. رادماخر – پزشک آلمانی – تنتوری از دانه‌های آن را به بیمارانش تجویز می‌کرد و امروزه نیز این تنتور در فارماکوپه استفاده می‌شود.
8. در طب سنتی چینی، خار مریم برای رفع حرارت و دفع سموم بدن استفاده می‌شود.