تخم کتان

تخم کتان، یکی از باستانی‌ترین محصولات زراعی است که به دلیل کاربردهای متعددش به عنوان یک گیاه جادویی از طبیعت شناخته می‌شود. این گیاه، علاوه بر تولید دانه و روغن، دارای الیاف ساقه‌ای است که در صنایع نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشور کانادا دارای بیشترین تولید کتان در جهان است.

دانه کتان امروزه به عنوان یک سوپرفود شناخته می‌شود و تقاضا برای آن به دلیل پروفایل مغذی منحصر به فردش، به ویژه اسیدهای چرب امگا، لیگنان‌ها و فیبرها، افزایش یافته است. در سال 2005، حدود 200 محصول غذایی و محصولات مراقبتی جدید حاوی کتان یا اجزاء آن به بازار آمریکا معرفی شدند، که نشان می‌دهد محصولات مبتنی بر کتان بیشترین پتانسیل رشد را در بازار سوپرفودها دارند.

خواص دانه کتان :

 کاهش التهاب مفاصل

روغن تخم کتان دارای اثرات ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و ضد درد است. مصرف موضعی این روغن می‌تواند در کاهش درد مفاصل مرتبط با آرتروز زانو و بهبود وضعیت عملکردی بیماران مؤثر باشد. همچنین، استفاده موضعی از این روغن می‌تواند در مدیریت سندروم تونل کارپال (فشار بر روی عصب مچ دست و نتیجتاً درد و بی‌حسی انگشتان دست) موثر باشد، به‌ویژه در شدت خفیف تا متوسط

تسکین علائم یائسگی:

در یک مطالعه انجام‌شده در سال 2007، زنانی که حداقل یک ماه، هفته‌ای 14 بار از علائم یائسگی رنج می‌بردند و از استروژن برای تسکین این علائم استفاده نمی‌کردند، به مدت شش هفته روزانه دو بار، 2 قاشق غذاخوری تخم کتان خردشده مصرف کردند. نتایج نشان داد که با مصرف تخم کتان، تعداد رخدادهای علائم یائسگی در روز به نصف کاهش یافت و شدت این علائم نیز تا 57 درصد کاهش یافت.

تنظیم قند خون:

فیبرها، لیگنان‌ها و اسیدهای چرب اُمگا-3 موجود در تخم کتان از احتمال ابتلا به بیماری دیابت جلوگیری می‌کنند. بر اساس مطالعات، اضافه کردن تخم کتان به رژیم غذایی موجب کاهش شاخص گلایسمی (GI) مواد غذایی می‌شود. مصرف مواد غذایی با شاخص گلایسمی پایین (کمتر از 55) باعث افزایش تدریجی سطح قند خون و انسولین و کاهش مقاومت به انسولین و احتمال ابتلا به دیابت می‌شود.

با توجه به برخی شواهد، مصرف تخم کتان می‌تواند سطح قند خون پس از غذا را کاهش داده و سطح انسولین را افزایش دهد. این مشاهدات محققان را وادار کرد تا اثربخشی مکمل تخم کتان در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را بررسی کنند. نتایج نشان داد که افزودن 10 گرم پودر تخم کتان به رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 برای یک ماه، میزان قند خون ناشتای آنها را تا 19.7 درصد و میانگین قند خون طی 2 تا 3 ماه اخیر (HbA1c) را تا 15.6 درصد کاهش داد. این ویژگی ممکن است به دلیل کمبود کربوهیدرات‌های گلایسمیک و میزان بالای فیبرهای رژیمی تخم کتان باشد.

همچنین، در یک مطالعه روی موش‌های صحرایی، مشاهده شد که لیگنان اصلی تخم کتان در به تأخیر انداختن پیشرفت بیماری دیابت مؤثر است

تخم-کتان-فروشگاه-جالینوس

بهبود عملکرد کبد:

در سال 2016، محققین تأثیر مکمل تخم کتان بر بیماری کبد چرب غیرالکلی (کاهش مقادیر چربی در کبد به دلیل عوامل غیرالکلی) را بررسی کردند. در این مطالعه، 50 بیمار مبتلا به کبد چرب غیرالکلی به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه فقط به برنامه اصلاح سبک زندگی اختصاص یافتند و دیگری، علاوه بر برنامه اصلاح سبک زندگی، روزانه 30 گرم تخم کتان مصرف می‌کردند. نتایج نشان داد که وزن بدن، آنزیم‌های کبدی، مقاومت به انسولین، فیبروز و استئاتوز کبدی در هر دو گروه به میزان قابل توجهی کاهش یافت، اما این کاهش در افرادی که مکمل تخم کتان مصرف می‌کردند، بیشتر بود. بنابراین، مصرف مکمل تخم کتان همراه با اصلاح سبک زندگی، نسبت به صرفاً اصلاح سبک زندگی، برای مدیریت بیماری کبد چرب غیرالکلی مؤثرتر است. همچنین، روغن تخم کتان می‌تواند آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو، مصرف الکل و بیماری کبد چرب غیرالکلی را بهبود دهد. به دلیل ویژگی‌های بیوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی ذاتی، روغن تخم کتان می‌تواند سمّیت کبدی ناشی از مصرف دارو را بهبود دهد.

کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر:

براساس مطالعات، روغن تخم کتان هم برای بهبود یبوست و هم برای بهبود اسهال مؤثر است. این روغن اثرات ملیّنی و تحریک‌کننده روده دارد، به واسطه‌ی مسیرهای متعدد ازجمله فعال‌سازی گیرنده‌های موسکارینی و هیستامینرژیکی. همچنین، فعالیت‌های ضداسهال و ضداسپاسم این روغن، احتمالاً به واسطه‌ی فعال‌سازی کانال‌های یون پتاسیم دارد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف روغن تخم کتان توسط تغییر وضعیت جمعیت میکروبی روده و وضعیت اسید چرب مخاطی، می‌تواند عملکرد روده را بهبود بخشد.

رفع یبوست:

تخم کتان هم در افراد سالم و هم در افراد مبتلا به یبوست، اثرات ملیّنی دارد. لیگنان‌ها و اسیدهای چرب اُمگا-3 موجود در تخم کتان، با هم برای جلوگیری و کاهش سرطان روده بزرگ، کنترل یبوست و اسهال مؤثر هستند. بر اساس یک مطالعه انجام‌شده در سال 2018، مصرف بیسکوئیت‌هایی حاوی 10 گرم تخم کتان برای 12 هفته می‌تواند به عنوان میان‌وعده، علائم یبوست را کاهش دهد.

بهبود عملکرد قلب و عروق:

اسیدهای چرب اُمگا-3 موجود در تخم کتان نقش مهمی در پیشگیری و مدیریت بیماری‌های قلبی-عروقی دارند. مطالعات حاکی از این است که مصرف تخم کتان می‌تواند غلظت کلسترول کل و کلسترول بد (LDL) را کاهش دهد، جذب گلوکز پس از غذا را تنظیم کند و برخی از نشانگرهای التهابی را کاهش دهد.

بهبود عمکرد سیستم عصبی:

شواهد بالینی و تجربی نشان می‌دهد که کمبود یا عدم تعادل در برخی اسیدهای چرب چند غیراشباع در بدن، از جمله اسید چرب ALA، می‌تواند به طیفی از اختلالات رشدی از جمله ADHD کمک کند. یک مطالعه در سال 2006 نشان داد که مصرف روغن تخم کتان که غنی از ALA است، می‌تواند علائم ADHD را در کودکان بیش‌فعال بهبود بخشد.

تقویت مو:

تخم کتان حاوی اسیدهای چرب ضروری است که می‌تواند موها را درخشان‌تر، محکم‌تر و مقاوم‌تر نماید. همچنین، دارای ویتامین‌های گروه B می‌باشد که می‌تواند به کاهش خشکی مو و پوسته پوسته شدن کف سر کمک کند.

مطالعات نشان داده‌اند که مصرف موضعی روغن تخم کتان می‌تواند ضخامت موها را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد.

ترمیم و جلوگیری از پیری پوست:

تخم کتان می‌تواند جوان‌نگه داشتن سلول‌ها را تقویت کند و پیری را به‌تعویق بیاندازد. همچنین، مصرف خوراکی یا موضعی روغن تخم کتان می‌تواند به حالت پوست، زبری، و پوسته پوسته شدن کمک کند و پوست را مرطوب نگه دارد. این روغن همچنین می‌تواند برای بهبود بیماری‌هایی مانند آکنه، روزاسه، و اگزما مؤثر باشد.

بهبود عملکرد دستگاه ادراری:

مصرف روغن تخم کتان می‌تواند فشار خون را کاهش داده و عملکرد کلیه را بهبود بخشد. این اثر ممکن است به علت محتوای آلفا-لینولنیک اسید (ALA) و لینولئیک اسید (LA) در این روغن باشد. همچنین، خواص ضدالتهابی این روغن می‌تواند کلیه‌ها را از آسیب محافظت کند.

دانه کتان فروشگاه جالنوس

ضد التهاب:

مصرف تخم کتان می‌تواند نسبت اسیدهای چرب اُمگا-6 به اُمگا-3 را بهبود دهد و علائم التهاب مانند تورم، بادکردگی، و حساسیت را کاهش دهد. این روغن همچنین می‌تواند برای بهبود بیماری‌های التهابی مانند کولیت زخمی و سندروم خشکی چشم موثر باشد.

تنظیم چربی خون:

مصرف تخم کتان می‌تواند کلسترول بد را کاهش داده و تری‌گلیسرید را بهبود بخشد. علاوه بر این، این روغن می‌تواند از پیشرفت گرفتگی عروق جلوگیری کند.

کاهش اشتها:

مصرف فیبر تخم کتان می‌تواند احساس سیری و پری شکم را افزایش داده و اشتها را کاهش دهد.

ضد انعقاد خون:

روغن کتان می‌تواند به افزایش نسبت پروتئین C فعال شده در خون و پیشگیری از ترومبوز کمک کند.